वांछित मन्त्र चुनें

स्तो॒त्रे रा॒ये हरि॑रर्षा पुना॒न इन्द्रं॒ मदो॑ गच्छतु ते॒ भरा॑य । दे॒वैर्या॑हि स॒रथं॒ राधो॒ अच्छा॑ यू॒यं पा॑त स्व॒स्तिभि॒: सदा॑ नः ॥

अंग्रेज़ी लिप्यंतरण

stotre rāye harir arṣā punāna indram mado gacchatu te bharāya | devair yāhi sarathaṁ rādho acchā yūyam pāta svastibhiḥ sadā naḥ ||

मन्त्र उच्चारण
पद पाठ

स्तो॒त्रे । रा॒ये । हरिः॑ । अ॒र्ष॒ । पु॒ना॒नः । इन्द्र॑म् । मदः॑ । ग॒च्छ॒तु॒ । ते॒ । भरा॑य । दे॒वैः । या॒हि॒ । स॒ऽरथ॑म् । राधः॑ । अच्छ॑ । यू॒यम् । पा॒त॒ । स्व॒स्तिऽभिः॑ । सदा॑ । नः॒ ॥ ९.९७.६

ऋग्वेद » मण्डल:9» सूक्त:97» मन्त्र:6 | अष्टक:7» अध्याय:4» वर्ग:12» मन्त्र:1 | मण्डल:9» अनुवाक:6» मन्त्र:6


0 बार पढ़ा गया

आर्यमुनि

पदार्थान्वयभाषाः - (हरिः) “हरतीति हरिः” जो प्रलयकाल में सब कार्य्यों को अपने में लय कर लेता है, उसका नाम यहाँ हरि है। वह हरि (इन्द्रम्) कर्मयोगी को (पुनानः) पवित्र करता हुआ (अर्ष) आता है और (राये) ऐश्वर्य्य के लिये (स्तोत्रे) यज्ञसम्बन्धी स्तोत्रों में आकर प्राप्त होता है। हे हरि ! (ते) तुम्हारा (मदः) आनन्द (भराय) संग्राम के लिये (गच्छतु) प्राप्त हो और (देवैः) विद्वानों के साथ (याहि) आकर आप हमको प्राप्त हो, (राधः) ऐश्वर्य्य (अच्छ) हमको दें और (यूयम्) आप (स्वस्तिभिः) स्वस्तिवचनों से (नः) हमारी सदा के लिये (पात) रक्षा करें ॥६॥
भावार्थभाषाः - जो परमात्मा प्रलयकाल में सब वस्तुओं का एकमात्र आधार होता हुआ विराजमान है, वह परमात्मा हमको आनन्द प्रदान करे ॥६॥
0 बार पढ़ा गया

हरिशरण सिद्धान्तालंकार

इन्द्रं मदो गच्छतु ते भराय

पदार्थान्वयभाषाः - हे सोम ! (हरिः) = सब दुःखों का हरण करनेवाला होता हुआ तू (पुनानः) = पवित्र किया जाता हुआ (स्तोत्रे) = अपने स्तवन करनेवाले के लिये (राये अर्षा) = ऐश्वर्य के लिये प्राप्त हो। अपने स्तोता को तू ऐश्वर्य प्राप्त करानेवाला है । (ते मदः) = तेरा मद, तेरे रक्षण से उत्पन्न हुआ हुआ उल्लास (भराय) = रोगों व वासनाओं से संग्राम के लिये (इन्द्रं गच्छतु) = इस जितेन्द्रिय पुरुष को प्राप्त हो । हे सोम ! तू (देवैः) = दिव्यगुणों के साथ (सरथम्) = समान शरीररूप रथ पर आरूढ़ होकर (राधः अच्छः) = ऐश्वर्य की ओर (याहि) = जा । तू शरीर में सुरक्षित होने पर दिव्यगुणों व ऐश्वर्य को प्राप्त करानेवाला हो । हे सोमकणो! (यूयम्) = तुम (सदा) = हमेशा (नः) = हमें (स्वस्तिभिः) = कल्याणमय स्थितियों के द्वारा पात = सुरक्षित करो। इन सोमकणों के रक्षण से हम सदा कल्याणमार्ग के पथिक बनें।
भावार्थभाषाः - भावार्थ- सुरक्षित सोम ऐश्वर्य उल्लास व शुभकर्मों को प्राप्त करानेवाला होता है। यह हमें जीवन संग्राम के लिये उल्लासमय बनाता है।
0 बार पढ़ा गया

आर्यमुनि

पदार्थान्वयभाषाः - (हरिः) प्रलयकाले सर्ववस्तूनामात्मनि संहरणात् हरिः परमात्मा (इन्द्रं) कर्मयोगिनं (पुनानः) पावयन् (अर्ष) आयाति (राये) ऐश्वर्याय (स्तोत्रे) याज्ञिकस्तुतौ समायाति। हे हरे ! (ते, मदः) तवानन्दः (भराय) संग्रामाय (गच्छतु) प्राप्यतां (देवैः) विद्वद्भिः (याहि) प्राप्नोतु मां (राधः, अच्छ) शुभैश्वर्यं च ददातु (यूयम्) भवान् (स्वस्तिभिः) शुभवाग्भिः (सदा) शश्वत् (नः, पात) अस्मान् रक्षतु ॥६॥
0 बार पढ़ा गया

डॉ. तुलसी राम

पदार्थान्वयभाषाः - O Hari, Soma spirit destroyer of suffering, flow pure and purifying for the achievement of wealth, honour and excellence when songs are sung and yajna is performed. O Soma, may your vigour and ecstasy flow to Indra, the ruling soul, for the sake of victory and human glory. May your power and potential come well with the light and vigour of divinities by the chariot of glory and may all the divinities protect and promote us with all round well being and good fortune for all time.