वांछित मन्त्र चुनें

ता राजा॑ना॒ शुचि॑व्रतादि॒त्यान्मारु॑तं ग॒णम्। वसो॒ यक्षी॒ह रोद॑सी ॥२४॥

अंग्रेज़ी लिप्यंतरण

tā rājānā śucivratādityān mārutaṁ gaṇam | vaso yakṣīha rodasī ||

मन्त्र उच्चारण
पद पाठ

ता। राजा॑ना। शुचि॑ऽव्रता। आ॒दि॒त्यान्। मारु॑तम्। ग॒णम्। वसो॒ इति॑। यक्षि॑। इ॒ह। रोद॑सी॒ इति॑ ॥२४॥

ऋग्वेद » मण्डल:6» सूक्त:16» मन्त्र:24 | अष्टक:4» अध्याय:5» वर्ग:25» मन्त्र:4 | मण्डल:6» अनुवाक:2» मन्त्र:24


0 बार पढ़ा गया

स्वामी दयानन्द सरस्वती

फिर मनुष्यों को क्या करना चाहिये, इस विषय को कहते हैं ॥

पदार्थान्वयभाषाः - हे (वसो) श्रेष्ठ गुणों के वसानेवाले ! आप (इह) इस संसार में (ता) उन दोनों मित्र के सदृश वर्त्तमान (शुचिव्रता) पवित्र कर्म्मवाले (राजाना) प्रकाशमान हुए तथा (आदित्यान्) बारह महीनों और (मारुतम्) मनुष्य सम्बन्धी इस (गणम्) समहू को (रोदसी) अन्तरिक्ष और पृथिवी को (यक्षि) उत्तम प्रकार प्राप्त कराइये ॥२४॥
भावार्थभाषाः - जो मनुष्य पढ़ाने और पढ़नेवाले आदिकों की सेवा करके पदार्थविद्या को ग्रहण करते हैं, वे सुखी होते हैं ॥२४॥
0 बार पढ़ा गया

हरिशरण सिद्धान्तालंकार

'मित्र, वरुण, आदित्य, मरुत् व रोदसी' से संपृक्त जीवन

पदार्थान्वयभाषाः - [१] हे (वसो) = जीवन में उत्तम निवास को प्राप्त करानेवाले प्रभो ! (इह) = इस जीवन में (रोदसी) = यक्षि द्यावापृथिवी को, उत्तम मस्तिष्क व शरीर को हमारे साथ जोड़िये । [२] (ता) = उन (राजाना) = जीवन को दीप्त बनानेवाले (शुचिव्रता) = पवित्र व्रतोंवाले मित्रावरुणों को, स्नेह व निर्देषता की देवताओं को हमारे साथ संगत करिये। (आदित्यान्) = सब उत्तमताओं का आदान करनेवाले अदिति के पुत्रों को, अदीना देव माता के पुत्रों को, दिव्य गुणों को हमारे साथ जोड़िये तथा मारुतं गणम् = इस प्राणों के समूह को हमारे साथ जोड़नेवाले होइये । हम प्राणायाम द्वारा इन प्राणों की शक्ति को बढ़ा पायें।
भावार्थभाषाः - भावार्थ- प्रभु हमारे जीवन में स्नेह व निर्देषता के द्वारा पवित्र व्रतों को प्राप्त कराएँ । हमें दिव्य गुणों व प्राणशक्ति को देनेवाले हों, हमारे मस्तिष्क व शरीर को उत्तम बनाएँ ।
0 बार पढ़ा गया

स्वामी दयानन्द सरस्वती

पुनर्मनुष्यैः किं कर्त्तव्यमित्याह ॥

अन्वय:

हे वसो ! त्वमिह ता शुचिव्रता राजानाऽऽदित्यान् मारुतं गणं रोदसी च यक्षि ॥२४॥

पदार्थान्वयभाषाः - (ता) तौ मित्रद्वर्त्तमानौ (राजाना) प्रकाशमानौ (शुचिव्रता) पवित्रकर्म्माणौ (आदित्यान्) द्वादश मासान् (मारुतम्) मरुतां मनुष्याणामिमम् (गणम्) समूहम् (वसो) शुभगुणवासयितः (यक्षि) सङ्गमय (इह) अस्मिन् संसारे (रोदसी) द्यावापृथिव्यौ ॥२४॥
भावार्थभाषाः - ये मनुष्या अध्यापकाऽध्येत्रादीन् सेवित्वा पदार्थविद्यां गृह्णन्ति ते सुखिनो भवन्ति ॥२४॥
0 बार पढ़ा गया

डॉ. तुलसी राम

पदार्थान्वयभाषाः - Agni, leading light of the world, giver of peaceful and progressive settlement, bring up and honour in unison those refulgent powers of purity and self discipline of universal law, Mitra and Varuna, sun and moon with coolness of the oceans, love and friendship, brilliant divinities of nature and humanity, human and natural forces vibrant as winds, and the wealth of heaven and earth on the vedi of our corporate programmes of yajna.
0 बार पढ़ा गया

आचार्य धर्मदेव विद्या मार्तण्ड

What should men do again is told.

अन्वय:

O men! establishing others in good virtues, unite here in this world teachers and preachers who are friendly and who shine on account of knowledge, whose acts are pure, twelve months, band of thoughtful heroic men and various " objects of the (heaven and earth).

भावार्थभाषाः - Those men enjoy happiness who by serving the teachers and preachers acquire the science of physics.
0 बार पढ़ा गया

माता सविता जोशी

(यह अनुवाद स्वामी दयानन्द सरस्वती जी के आधार पर किया गया है।)
भावार्थभाषाः - जी माणसे अध्यापक, अध्येता इत्यादींची सेवा करून पदार्थ विद्या ग्रहण करतात ती सुखी होतात. ॥ २४ ॥