वांछित मन्त्र चुनें

अ॒मेव॑ नः सुहवा॒ आ हि गन्त॑न॒ नि ब॒र्हिषि॑ सदतना॒ रणि॑ष्टन। अथा॑ मन्दस्व जुजुषा॒णो अन्ध॑स॒स्त्वष्ट॑र्दे॒वेभि॒र्जनि॑भिः सु॒मद्ग॑णः॥

अंग्रेज़ी लिप्यंतरण

ameva naḥ suhavā ā hi gantana ni barhiṣi sadatanā raṇiṣṭana | athā mandasva jujuṣāṇo andhasas tvaṣṭar devebhir janibhiḥ sumadgaṇaḥ ||

मन्त्र उच्चारण
पद पाठ

अ॒माऽइ॑व। नः॒। सु॒ऽह॒वाः॒। आ। हि। गन्त॑न। नि। ब॒र्हिषि॑। स॒द॒त॒न॒। रणि॑ष्टन। अथ॑। म॒न्द॒स्व॒। जु॒जु॒षा॒णः। अन्ध॑सः। त्वष्टः॑। दे॒वेभिः॑। जनि॑ऽभिः। सु॒मत्ऽग॑णः॥

ऋग्वेद » मण्डल:2» सूक्त:36» मन्त्र:3 | अष्टक:2» अध्याय:7» वर्ग:25» मन्त्र:3 | मण्डल:2» अनुवाक:4» मन्त्र:3


0 बार पढ़ा गया

स्वामी दयानन्द सरस्वती

फिर उसी विषय को अगले मन्त्र में कहा है।

पदार्थान्वयभाषाः - हे (त्वष्टः) छिन्न-भिन्न करनेवाले पुरुष (सुमद्गणः) अच्छे माने हुए गण जिनके (जुजुषाणः) ऐसे निरन्तर सेवा करते हुए आप (देवेभिः) दिव्यगुणों और (जनिभिः) जन्मों के साथ (अन्धसः) अन्न के भोगों को कीजिये (अथ) इसके अनन्तर (मन्दस्व) आनन्दित हूजिये, हे (सुहवाः) अच्छे प्रकार प्रशंसा को प्राप्त तुम लोग (बर्हिषि) अन्तरिक्ष में (नः) हमारी (अमेव) घर को जैसे-वैसे अन्तरिक्ष में (नि,सदतन) निरन्तर जाओ पहुँचो हमें (रणिष्टन) उपदेश देओ (हि) निश्चय से हम लोगों को (आ,गन्तन) आओ प्राप्त होओ ॥३॥
भावार्थभाषाः - जैसे अन्तरिक्ष में स्थित पवन सबको प्राप्त होते और छोड़ते हैं, वैसे विद्वान् धार्मिक जन धर्म को प्राप्त हों तथा दुष्टजन अधर्म को त्याग करें और सत्य का उपदेश दें ॥३॥
0 बार पढ़ा गया

हरिशरण सिद्धान्तालंकार

देवों का सह निवास

पदार्थान्वयभाषाः - १. (सुहवा:) = हे शोभन आह्वान व पुकारवाले देवो! (नः) = हमें (अमा इव) = साथ-साथ ही (हि) = निश्चय से (आगन्तन) = प्राप्त होओ। एक दिव्यगुण को अपनाने का प्रयत्न करें तो सब अच्छाइयाँ हमारे अन्दर आती ही हैं। सब अच्छाइयाँ एक ही तत्त्व के विभिन्न रूप हैं। हे देवो! (बर्हिषि) = हमारे वासनाशून्य हृदय में (निसदतन) = निश्चय से बैठो और (रणिष्टन) = वहाँ उत्तमता से रमण करो [रमध्वम् सा०] २. (अथा) = अब हे त्वष्टः निर्माण के देव ! (देवेभिः) = सब दिव्यगुणों के साथ (जनिभिः) = शक्तियों के विकास के साथ (सुमद्गणः) = [सु मत् गण] उत्तम चेतना युक्त इन्द्रियगणोंवाला होकर (अन्धसः जुजुषाण:) = सोम का प्रीतिपूर्वक सेवन करता हुआ तू (मन्दस्व) = आनन्द का अनुभव कर। हम स्वयं निर्माण कार्यों में प्रवृत्त हों, दिव्यगुणों को धारण करें, शक्तियों का विकास करें, इन्द्रियगण को चैतन्य से युक्त करें। इस सबके लिए सोमरक्षण करें। इसी में आनन्द है।
भावार्थभाषाः - भावार्थ- हमारे जीवन में सब दिव्यगुणों का रमण हो । सोम के रक्षण से हमारी प्रवृत्ति निर्माण की हो, न कि ध्वंस की। हम दिव्यगुणों के साथ शक्ति का विकास करें। हमारी सब इन्द्रियाँ चैतन्ययुक्त हों - ज्ञान प्राप्त करने में सक्षम हों ।
0 बार पढ़ा गया

स्वामी दयानन्द सरस्वती

पुनस्तमेव विषयमाह।

अन्वय:

हे त्वष्टः सुमद्गणो जुजुषाणस्त्वं देवेभिर्जनिभिः सहाऽन्धसो भोगान्कुरु। अथ मन्दस्व हे सुहवा यूयं नोऽमेव बर्हिषि निसदतनास्मान् रणिष्टन हि नोऽस्मानागन्तन ॥३॥

पदार्थान्वयभाषाः - (अमेव) गृहं यथा (नः) अस्माकम् (सुहवाः) सुष्ठु प्रशंसिताः (आ) (हि) खलु (गन्तन) गच्छत (नि) नितराम् (बर्हिषि) अन्तरिक्षे (सदतन)। अत्र संहितायामिति दीर्घः (रणिष्टन) शब्दयत (अथ) आनन्तर्य्ये। अत्र निपातस्य चेति दीर्घः। (मन्दस्व) आनन्दय (जुजुषाणः) भृशं सेवमानः (अन्धसः) अन्नस्य (त्वष्टः) विच्छेदकः (देवेभिः) दिव्यगुणैः (जनिभिः) जन्मभिः (सुमद्गणः) सुमतो गणाः यस्य सः ॥३॥
भावार्थभाषाः - यथाऽन्तरिक्षे स्थिता वायवः सर्वान् प्राप्नुवन्ति त्यजन्ति च तथा विद्वांसो धार्मिका धर्मं प्राप्नुयुर्दुष्टा अधर्मं च त्यजेयुः। सत्यं चोपदिशन्तु ॥३॥
0 बार पढ़ा गया

डॉ. तुलसी राम

पदार्थान्वयभाषाः - Maruts, invoked and invited with love and respect, come to us as to your own home, ride the skies and raise the voice of victory. Tvashta, lord maker of forms and institutions, leader of the republics, commanding high intelligence and wisdom, come with the brilliant creators and experts of production, taste the sweets of our yajnic food and celebrate the victory with us.
0 बार पढ़ा गया

आचार्य धर्मदेव विद्या मार्तण्ड

The theme of learned persons is further developed.

अन्वय:

O Tvashta (destroyer of all ignorance and miseries)! accompanied by a host of happy followers and serving all, you enjoy good food and other articles and establish your good divine virtues and lineage. O enlightened persons! you are well praised by us. Come to us like your own home and take your seats on the Asanas (a small carpet for sitting). May one deliver good sermons to us for our welfare.

भावार्थभाषाः - As the winds in the firmament come and there should persons after leave in the same manner, the righteous learned always resort to Dharma (righteousness). The wicked persons should give up all their un-righteousness, while enlightened persons teach truth to all.
0 बार पढ़ा गया

माता सविता जोशी

(यह अनुवाद स्वामी दयानन्द सरस्वती जी के आधार पर किया गया है।)
भावार्थभाषाः - जसे अंतरिक्षातील वायू सर्वांना प्राप्त होतात व त्यागतात तसे विद्वान धार्मिक लोकांनी धर्म धारण करावा व दुष्टांनी अधर्माचा त्याग करावा. सत्याचा उपदेश करावा. ॥ ३ ॥